Afstand

Maandag, 14 juli 2003
Het zomert in Gouda op een mooie zaterdagmiddag. In het centrum staan wat heren te schaken. Staan? Ja, staan, over beter gezegd lopen. Ze schaken in de open lucht, met grote stukken op een pleintje. Het zijn heren van de oudste schaakclub van Nederland, messemaker-1847 die de passanten uitnodigen een partijtje te spelen. Diverse voorbijgangers wagen zich aan een potje.

Vreemd genoeg heb ik schakende heren pas vorige week voor het eerst opgemerkt. De tegels die het bord vormen heb ik ook nog nooit gezien. Dat kan kloppen, het schaakbord ligt er nog niet zo lang.

Ik blijf een tijdje staan kijken. Wonderlijk genoeg blijkt het lastig om overzicht te bewaren met die grote stukken. Voor overzicht is afstand nodig. Het gebeurt me diverse keren dat in het spel een wending neemt die ik niet had voorzien. De toeschouwers zouden eigenlijk vanuit een zeer grote kring op het bord moeten kijken, als publiek in een amfitheater.

Voor overzicht is afstand nodig. Die zin blijft in m'n hoofd rondzingen. Voor overzicht is afstand nodig. Hm, dat kan wel eens voor wat meer zaken opgaan dan alleen een schaakpartij. De afgelopen weken heb ik lopen puzzelen over een koninginnenoffer een onaangename persoonlijke patstelling, een stelling zonder winnaars.

Diezelfde middag val ik midden in een uitzending van Telescoop Magazine. Dr. Rens Kortmann heeft het over spatiële temporele resolutie (luister van 25:54.0 tot 34:39.0). Huh? Pardon? Waar gaat dit over?

Het blijkt over verschillende manieren van kijken te gaan.
Vlieg Mens Combinatie
Een vlieg ziet snel, maar met weinig detail. Daarom is het zo moeilijk om een vlieg te raken. Die krengen zien de klap ruim op tijd aankomen. Een mens ziet veel detail, maar heeft tijd nodig. Een mens compenseert z'n traagheid door vooruit te denken, te anticiperen op dingen die nog moeten gebeuren. Een gebrek aan licht verhindert de combinatie van een goede temporele- met een goede spatiële resolutie.
Hm, vliegen zullen dus nooit goed worden in het schaakspel, waar vooruitdenken een vereiste is, maar snelheid niet van node.

's avonds pas ik nog wat schermen aan voor huizentoppers.nl. Heerlijk om zo op de laptop in korte broek te kunnen werken, bij de langzaam zakkende zomerzon. Een vlieg verstoort m'n arbeidsvreugde, kriebelt op m'n blote benen. Ik probeer het beest te raken, maar mis uiteraard.

Op temporele resolutie win ik het niet. Als ik van hem verlost wil zijn zal ik m'n spatiële resolutie volop moeten uitbuiten. Ik moet vooruit denken, reageren op de vluchtweg van de vlieg, nog voordat hij opgestegen is. Voor overzicht is afstand nodig. Ik moet m'n voordeel van overzicht gebruiken, van afstand precies op de juiste plek toeslaan.

Een vliegenmepper heb ik niet. M'n ontwerp van een alternatieve vliegenmepper is simpel maar doeltreffend: een handdoek, in het midden vastgepakt, zodat er een soort brede kegel onder hangt. Sla toe met het breedste gedeelte, als een schot hagel. Welke kant de vlieg ook op gaat, het zal altijd z'n laatste reis zijn. Vooruitdenken is eigenlijk temporeel overzicht, mogelijk gemaakt door afstand te nemen van de momenten die nog komen gaan. De tweede klap is al raak.

Mat!

Tot de volgende noot,
Henk Jan Nootenboom